Belarusiya və ya “Ağ Rusiya”? Ölkənin adı Avropanı necə bölür.
Belarusiyada müxalifət nümayişləri iki həftədən çoxdur ki, Avropada media başlıqlarında üstünlük təşkil edir.
Hakimiyyətin vəhşicəsinə basqısı, zorakılığa görə məsuliyyət daşıyanları cəzalandıracaqlarını söyləyən Avropa Birliyində geniş səs-küy və qınağa səbəb oldu.
Lakin bir sıra Avropa xalqlarında prezident seçkiləri və sonrakı etiraz aksiyaları ilə bağlı mediada yayımlanan məlumatlar bir nəzərə çarpan şəkildə fərqlənmişdir.
Bir çox ölkələr “Belarusiya” ya “Belarus” deyə müraciət etmirdilər.
Hollandiyada milli qəzetlər və media qurumları, Hollandiyadan birbaşa “Ağ-Rusiya” ya tərcümə edən “Wit-Rusland” dakı etirazlar haqqında ön səhifələr yazdılar.Bir De De Volkskrant qəzeti, artıq “Wit-Rusland” adından istifadə edilməyəcəyini elan edərkən sosial mediada söhbətlər yaratdı.
İnternet açıqlamasında De Volkskrant köhnə yazının “ölkənin Moskvadan idarə edildiyi vaxtdan” və “Belarusiya” nın 1991-ci ildə ölkənin müstəqilliyini əks etdirmək üçün istifadə olunacağını söylədi.
“Belarusiyanın suveren bir dövlət olduğunu aydınlaşdırmaq üçün Hollandiya hökuməti, digərləri ilə yanaşı, Belarusdan da danışır. De Volkskrant da.”
Bununla yanaşı, Hollandiya Xarici İşlər Nazirliyinin saytında həm “Belarusiya”, həm də “Wit-Rusland” eyni ölkənin altına salınmışdır. Euronews-a verdiyi açıqlamada bir nazirlik sözçüsü Hollandiyanın hər ikisinin “düzgün ad” olduğunu düşündüyünü təsdiqlədi
“Belarusiya” müqavilələr kimi rəsmi sənədlər üçün istifadə olunur, lakin “Wis-Rusland” da istifadədə qalır.
“Hollandiyadakı insanların əksəriyyəti Wit-Ruslandı Belarusiyadan daha yaxşı tanıyırlar” deyə sözçü əlavə etdi.
Almaniyadakı Xarici İşlər Nazirliyi də oxşar siyasət aparır.
“Belarusiya” nazirliyin saytında göstərilir və Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən 1992-ci ilin mart ayından rəsmi olaraq istifadə edilsə də, “Weirrussland” (“Ağ Rusiya”) termini milli rabitələrdə də meydana çıxır.
Avqustun 10-da məşhur xəbər dərgisi Der Spiegel də adlandırma siyasətini dəyişdirdiyini açıqladı.
“Belarusiyanın Rusiyanın tərkibində olmayan suveren bir dövlət olduğunu aydınlaşdırmaq üçün Federal Xarici İşlər İdarəsi bir müddətdir rəsmi və müasir addan istifadə edir”, – Der Spiegel deyib .
“Biz bu inkişafdan razıyıq və gələcəkdə Weirussland yerinə Belarusu yazacağıq”.
Həm Hollandiyada, həm Almaniyada media qurumlarının Xarici İşlər Nazirliyinə rəsmi siyasət mənbələri olaraq istinad etmələrinə baxmayaraq, Euronews heç bir ölkənin ardıcıl göstərişlərə sahib olmadığını təsdiqlədi.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının rəsmi sənədlərində və ölkənin öz konstitusiyasında “Belarus Respublikası” və ya sadəcə “Belarusiya” istifadə olunur
Həqiqətən də 2014 və 2015-ci illərdə Belarus Xarici İşlər Nazirliyi birbaşa beynəlxalq təşkilatlara, o cümlədən Avropa Şurasına “Belarusiya” dan BMT standartlarına uyğun istifadə etmələrini istədi.
Bəzi AB ölkələrində bu dəyişiklik yaratdı.
2019-cu ilin noyabrında İsveç Xarici İşlər Naziri Ann Linde 1992-ci ildən bəri ikitərəfli mövzuları müzakirə etmək üçün Belarusa ilk rəsmi səfər etdi.
Bu səfərlə əlaqədar olaraq, İsveç hökuməti artıq “Vitryssland” (“Ağ Rusiya”) yerinə “Belarusiya” ifadəsini rəsmi ünsiyyətdə istifadə edəcəyini açıqladı .
“Biz bunu Belarus xalqının, vətəndaş cəmiyyətinin və diasporanın öz ölkələrinin milli kimliyini və suverenliyini vurğulamaq istəyini tanımaq üçün edirik” deyə Ann Linde Twitter-də yazıb.Fəallar Euronews-a bildiriblər ki, adlandırma standartlarını dəyişdirmək üçün bu proses uzun sürdü.
“Belarusiya diasporu tərəfindən ilk müraciət ərizəsinin XİN-ə göndərilməsindən və rəsmi adın dəyişdirilməsinə qədər təxminən on il keçdi” dedi Yeni İdeyalar Mərkəzinin elmi işçisi Alesia Rudnik.
Bu yaz, İsveçin ən böyük mediasının dilini idarə edən Mediespråkgruppen, razılaşdığını və tövsiyəsini dəyişdirdiyini söylədi.
“Aydındır ki, İsveç vətəndaşları yalnız bir gedişdə Ağ Rusiya əvəzinə Belarusiyadan istifadə etməyə başlamazlar”, – Alesia Rudnik Euronews-a bildirib.
“Yenə də bu gün ölkəyə kütləvi diqqət və əhəmiyyətli tabloidlərdə və nəşrlərdə ölkənin düzgün adı onu daha şəffaf və məşhur bir ada çevirməlidir.”
Xarici İşlər Nazirliyi yalnız “Belarusiya” nın İsveç dilində istifadəsinin tərəfdarı deyil, eyni zamanda Latın əlifbası olan digər ölkələrin də bu formasından istifadə etmələrinin lazım olduğunu bildirdi.
Və hələ qonşu Finlandiyada Belarus ölkənin Xarici İşlər Nazirliyinin saytında “Valko-Venäjä” (“Ağ-Rusiya”) siyahısındadır.
Nazirlik sözçüsü Euronews-a bildirib: “Ölkələrin adlarında və yazımlarında biz Fin Dil Mərkəzinin təlimatlarına və təlimatlarına əməl edirik”.
“Belarusiya” İngilis dilində tövsiyə olunan orfoqrafiya olduğu halda, təşkilatlara “Valko-Venäjä” sözlərini Fin dilində istifadə etmələri tövsiyə olunur .
Avropada daha çox nümunə var.
Danimarka (“Hviderusland”), Estoniya (“Valgevene”), Latviya (“Baltkrievija”) və Litva (“Baltarusija”) hamısı Belarusu təsvir edərkən “Ağ Rusiya” nın tərcümələrindən istifadə edirlər. Qərar bir çox analitikin və Belarus vətəndaşının siyasi səhv olduğunu düşündüyü bir şeydir.
“Belarusiya Ağ Rusiyadan etimoloji cəhətdən fərqlidir”
Böyük Britaniyadakı Beloruslar Birliyinin sədri Mikalaj Packajeu, “Həqiqətən olmamalı olduqları üçün bu addan niyə istifadə etdiklərinə bir az əmin deyiləm” dedi.
Belarusiya adı, bugünkü rus dilində “Ağ Rus” kimi tərcümə edən “Belaya Rus” dan sıx bağlıdır.
Lakin “Rus” termini yalnız Rusiyadan daha geniş bir coğrafi və siyasi məna daşıyır.
Ruteniya adı ilə də tanınan Rus, əsasən Belarusiya və Ukraynaya aid olan orta əsrlər Şərqi Slavyan ərazilərinə aiddir.
“‘Ağ Rusiya’ adı Birinci Dünya Müharibəsindən əvvəl ədəbiyyatda meydana gəldi və Rus çarının siyasi manipulyasiyası idi” dedi Mikalaj Packajeu.
“Etimoloji hissələrə parçalanıb sonra tərcümə olunmalı olsaydı da,” -rus “elementi, o vaxtkı Çar Rusiyasının təbliğatından başqa” Rusiya “demək deyildi.”
1991-ci ildə ölkə müstəqillik qazandıqdan sonra ingilis və fransız dillərində beynəlxalq adı Belarus dilinə yaxınlaşdırıldı.
“Məncə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İngilis və Fransız adları medianın istifadə etdiyi şeydir” deyə Packajeu Euronews-a bildirib.
“Belarusiya Ağ Rusiyadan etimoloji cəhətdən fərqlidir” deyərək Alesia Rudnik əlavə etdi: “Ağ Rusiya Rusiya ilə siyasi birliklərə görə doğru deyil” dedi.
“Belarus 1991-ci ildən bəri müstəqil bir ölkədir və heç vaxt adını dəyişdirmir.”
Tək başına o ağ bilərziklər 2020-ci ildə Belarusiyada müxalif hərəkatın simvolu halına gəldi, nümayişçilər qeyri-müəyyən bir gələcək qarşısında sülh və ümid mesajlarını yaydılar.
Mənbə:/www.euronews.com
Müxbir:İmanova Sayalı
Həmçinin bax : https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-53835705
Son Xəbərlər
Ermənistanda bir qrup insan 44 günlük müharibənin nəticələrinə görə aksiya keçirir
İran bunu da etdi: Başqa dillərdən istifadə edənlər…
ÜST: “Sudanda 600-dən çox insan ölüb, 5 mindən çox insan yaralanıb”